Thị trường chứng khoán luôn là một lĩnh vực sôi động, nơi mà sự biến động giá cả không chỉ đến từ các yếu tố kinh tế tự nhiên mà còn từ hành vi của các nhà đầu tư. Một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất trong lĩnh vực này là thao túng thị trường chứng khoán. Vậy thao túng thị trường chứng khoán là gì? Làm thế nào để nhận diện các hành vi thao túng và các hình thức mà chúng diễn ra? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
Thao Túng Thị Trường Chứng Khoán Là Gì?
Thao túng thị trường chứng khoán
Thao túng thị trường chứng khoán, hay còn được biết đến với tên gọi tiếng Anh là Market Manipulation, đề cập đến những hành vi cố ý gây ảnh hưởng đến giá cả của các loại chứng khoán trên thị trường thông qua nhiều phương thức khác nhau nhằm thu lợi cho bản thân.
Trên thị trường chứng khoán, thao túng được thực hiện thông qua các quy luật cung – cầu nhằm tác động đến mức giá. Quy mô của thị trường sẽ ảnh hưởng mạnh đến khả năng xảy ra hiện tượng thao túng. Khi thị trường lớn, có đông người tham gia, việc thao túng sẽ khó khăn hơn. Ngược lại, các thị trường nhỏ, lĩnh vực ít được quan tâm dễ bị thao túng hơn.
Theo Điều 3 khoản 2 Nghị định 156/2020/NĐ-CP, thao túng trên thị trường chứng khoán bao gồm nhiều hành vi bị nghiêm cấm như sau:
- Sử dụng tài khoản giao dịch: Giao dịch liên tục dưới nhiều tài khoản khác nhau nhằm tạo ra tình trạng cung – cầu giả tạo cho một loại chứng khoán.
- Qui mô giao dịch lớn: Thực hiện những giao dịch mạnh với khối lượng lớn để tác động lên giá mở cửa hoặc giá đóng cửa của chứng khoán.
- Lan truyền thông tin sai lệch: Cung cấp thông tin không đúng sự thật về một công ty hay chứng khoán nào đó nhằm làm méo mó giá cả trên thị trường.
Ví dụ: Một nhóm người vận động vốn để cùng nhau mua một mã chứng khoán cụ thể. Việc này sẽ tạo ra sức cầu giả tạo, khiến giá cổ phiếu tăng cao, từ đó ảnh hưởng đến tâm lý của các nhà đầu tư khác, dẫn đến các quyết định sai lầm.
Các Hình Thức Thao Túng Thị Trường Chứng Khoán
Sau khi xác định thao túng thị trường chứng khoán là gì, cần biết thêm 5 hình thức thao túng phổ biến xảy ra trên thị trường:
1. Lan Truyền Thông Tin Sai Sự Thật
Đây là hình thức thao túng mà nhiều đối tượng lựa chọn. Các thông tin tiêu cực về một công ty sẽ được phát tán nhằm gây ảnh hưởng xấu tới thị trường chứng khoán. Hành vi này không chỉ làm giảm giá cổ phiếu của công ty mà còn tạo ra tâm lý hoang mang cho các nhà đầu tư.
2. Thời Phân Giá Cổ Phiếu (Pump and Dump)
Hành vi này liên quan đến việc mua vào một lượng lớn cổ phiếu để đẩy giá lên cao. Khi giá đã đạt yêu cầu, những người thao túng sẽ bán ra với mục đích thu về lợi nhuận.
3. Thực Hiện Giao Dịch Giả (Spoofing the Tape)
Hình thức này liên quan đến việc đặt những lệnh giao dịch lớn nhưng không có ý định mua thật sự. Hành động này tạo ra sự tăng giá ảo cho cổ phiếu, khiến các nhà đầu tư khác dễ bị cuốn theo và mua vào với giá cao hơn.
Ví dụ: Một nhà đầu tư đặt lệnh mua với khối lượng lớn nhưng lại ngừng lệnh trước khi hoàn tất giao dịch, làm cho giá cổ phiếu tăng vọt.
4. Mua Bán Cổ Phiếu Ngay Lập Tức
Hành vi này làm cho giá cổ phiếu tăng hay giảm đột ngột mà không có lý do hợp lý. Nhiều nhà đầu tư có thể bị thu hút bởi sự thay đổi giá này và tham gia vào việc mua bán, dẫn đến hiệu ứng lan truyền.
5. Tổ Chức Tạo Áp Lực Thị Trường
Một nhóm các nhà đầu tư có thể hợp tác để tạo ra áp lực giao dịch nhằm thao túng giá cổ phiếu. Hành động này có thể gây ra sự bất ổn định lớn cho thị trường, ảnh hưởng đến tâm lý của những người tham gia.
Hình Phạt Cho Thao Túng Thị Trường Chứng Khoán
Hình phạt cho thao túng thị trường chứng khoán
Theo quy định tại Điều 211, Bộ Luật Hình sự năm 2015, nếu cá nhân thực hiện các hành vi thao túng thị trường, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc bị xử phạt hành chính tùy vào mức độ nghiêm trọng.
-
Truy cứu trách nhiệm hình sự:
- Khung 01: Phạt từ 500 triệu đến 2 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm nếu gây thiệt hại từ 500 triệu đến dưới 1,5 tỷ đồng.
- Khung 02: Phạt từ 2 đến 4 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 đến 7 năm nếu có nhiều hành vi nghiêm trọng.
-
Xử phạt hành chính:
Nếu thực hiện thao túng mà chưa đến mức độ hình sự sẽ bị phạt gấp 10 lần số tiền thu lợi bất hợp pháp. Ngoài ra, công ty, chi nhánh công ty chứng khoán cũng có thể bị đình chỉ hoạt động từ 1 đến 3 tháng.
Cách Phòng Tránh Các Hành Vi Thao Túng Chứng Khoán
Phòng tránh thao túng chứng khoán
Nếu không chú ý, bạn có thể trở thành nạn nhân của các hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Dưới đây là một số lời khuyên cho các nhà đầu tư:
1. Tích Luỹ Kiến Thức Về Thị Trường Chứng Khoán
Bạn cần nắm rõ các kiến thức về quy luật cung – cầu, các yếu tố ảnh hưởng đến giá cả cổ phiếu. Điều này giúp bạn có cái nhìn tổng quan và đưa ra quyết định đúng đắn.
2. Hiểu Rõ Về Doanh Nghiệp
Nắm bắt được giao dịch cổ phiếu của các công ty có tình hình tài chính ổn định và tiềm năng phát triển sẽ giúp bạn giảm thiểu rủi ro khi những bất ổn xảy ra trên thị trường.
3. Xây Dựng Chiến Lược Đầu Tư Rõ Ràng
Có một chiến lược đầu tư cụ thể sẽ giúp bạn kiểm soát được kế hoạch giao dịch, tránh bị tác động bởi những biến động ngắn hạn của thị trường.
4. Theo Dõi Thông Tin Thị Trường Chứng Khoán
Liên tục cập nhật kiến thức và thông tin về thị trường sẽ giúp bạn nhận diện nhanh chóng các hành vi thao túng và điều chỉnh hoạt động đầu tư kịp thời.
Kết Luận
Bài viết trên đã cung cấp cái nhìn tổng quan về thao túng thị trường chứng khoán, các hình thức mà nó diễn ra, cũng như cách phòng tránh hiệu quả. Để có thêm thông tin và kiến thức mới trong lĩnh vực tài chính – chứng khoán, bạn hãy thường xuyên truy cập vào website aerariumfi.com để cập nhật những bài viết chất lượng và hữu ích từ các chuyên gia.
